Havai Fişekler Nasıl Yapılır? Üretim Süreci, Aktif Karbonun Rolü

Geceleri gökyüzünü aydınlatan o büyüleyici patlamalar, aslında karmaşık bir kimya ve fizik şölenidir. Havai fişekler, antik Çin'den günümüze uzanan uzun bir geçmişe sahip. Sadece bir eğlence unsuru değil, aynı zamanda bilimsel mühendislik ve hassas kimyasal hesaplamaların ürünüdür.

Havai Fişekler Nelerden Oluşur?

Bir havai fişeğin temel bileşenleri şunlardır:

• Yakıt: Genellikle barut (potasyum nitrat, kömür ve sülfür karışımı) kullanılır.
• Oksitleyici maddeler: Potasyum nitrat, potasyum perklorat gibi maddeler.
• Renk verici kimyasallar:
• Stronsiyum tuzları → Kırmızı
• Bakır bileşikleri → Mavi
• Sodyum bileşikleri → Sarı
• Baryum → Yeşil
• Bağlayıcılar: Nişasta, dekstrin gibi maddeler, kimyasalları bir arada tutmak için kullanılır.
• Karbon (aktif veya kömür formu): Yakıt görevi görür ve reaksiyonun sıcaklığını artırır.

Çalışma Prensibi Nasıldır?

1. Ateşleme: Fitil ile barut tutuşturulur.
2. İtici Güç: Barut patlar ve havai fişeği havaya fırlatır.
3. Zamanlayıcı Etki: Havai fişek belli bir yüksekliğe ulaştığında ikinci bir patlama gerçekleşir.
4. Görsel Patlama: Bu aşamada renkli ışık saçan “star” denilen parçacıklar yanar ve gökyüzünde iz bırakan o görkemli efekt oluşur.

Aktif Karbonun Rolü ve Etkileri

Havai fişek üretiminde kullanılan karbon genellikle aktif karbon ya da kömürdür. Bu malzeme hem yakıt hem de ısıyı artırıcı reaktif olarak görev yapar.

 Aktif Karbonun Faydaları:

• Yanma hızını düzenler.
• Reaksiyon sıcaklığını artırarak daha parlak ışıklar ve etkili patlamalar sağlar.
• Barut karışımındaki nemi absorbe ederek istikrarı artırır.
• Zehirli gazların tutulmasında kullanılarak üretim aşamasında iş güvenliğini artırabilir.

Aktif Karbonun Zararları:

• Yanlış oranda kullanıldığında kontrolsüz patlamalara neden olabilir.
• İnhalasyon yoluyla solunması, solunum sistemi için zararlıdır.
• Üretim ortamında tozlu yapısı nedeniyle yangın riski oluşturabilir.

Bu nedenle aktif karbonun, havai fişek gibi piroteknik maddelerde çok dikkatli ve kontrollü biçimde kullanılması gerekir.

KimyaLab Ürünleri

 Sonuç:

Havai fişekler, kimyanın sanatla birleştiği nadir alanlardan biridir. İçerdikleri her kimyasal, her molekül; gökyüzünde saniyelik ama unutulmaz bir tablo çizer. Fakat bu güzelliklerin ardında ciddi bir bilimsel sorumluluk yatar. Doğru bilgi, kontrollü üretim ve güvenlik bu alandaki en önemli yapı taşlarıdır.